Protein Supplements Disadvantages | आजच्या तरुण पिढीत फिट दिसण्याची, पिळदार शरीर मिळवण्याची आणि सोशल मीडियावर छाप पाडण्याची स्पर्धा जोरात आहे. या उद्देशाने अनेकजण जिममध्ये घाम गाळतात आणि त्याचसोबत प्रोटीन सप्लिमेंट्स घेण्याकडेही वळतात. अल्पावधीत स्नायूंना मजबुती मिळावी, शरीरावर ‘कट्स’ यावेत यासाठी हे सप्लिमेंट्स जणू काही जादूचा उपाय मानले जात आहेत.
मात्र, आरोग्यतज्ज्ञ आणि पोषणतज्ज्ञ यांच्यामते, प्रोटीन सप्लिमेंट्सचा अतिरेक हानिकारक ठरू शकतो. विशेषतः जेव्हा हे पूरक आहार वैद्यकीय सल्ल्याशिवाय घेतले जातात, तेव्हा त्याचे शरीरावर गंभीर परिणाम होऊ शकतात.
Protein Supplements Disadvantages | प्रोटीन
प्रथिनांचे शरीरातील महत्त्व निर्विवाद आहे. हाडे, स्नायू, त्वचा आणि केसांची निगा राखण्यासाठी प्रथिने अत्यावश्यक असतात. परंतु, प्रत्येक गोष्टीला एक मर्यादा असते आणि ती मर्यादा ओलांडली की फायदा होण्याऐवजी त्रास होतो.
नैसर्गिक अन्नातून मिळणाऱ्या प्रथिनांमध्ये इतर पोषक तत्त्वांचाही समावेश असतो. मात्र, बाजारात मिळणाऱ्या प्रोटीन सप्लिमेंट्समध्ये कृत्रिम चव, रंगद्रव्ये व काही वेळेस रसायनांचे मिश्रण असते, जे शरीरासाठी अपायकारक ठरू शकते.
हे ‘सिक्स पॅक’चे स्वप्न आरोग्यावर भारी पडू शकते
Protein Supplements Disadvantages | तरुणाईमध्ये सिक्स पॅक मिळवण्याची घाई असते. अनेकजण बॉडीबिल्डिंग स्पर्धांमध्ये भाग घेण्यासाठी किंवा आकर्षक व्यक्तिमत्त्व निर्माण करण्यासाठी वेगाने स्नायू वाढवण्याच्या नादात प्रोटीन पावडर व शेक यांचा भरपूर वापर करतात.
परंतु, अति प्रथिनांचा दीर्घकाळ वापर केल्याने शरीरातील विविध अवयवांवर परिणाम होऊ शकतो. खाली अशा पाच प्रमुख आरोग्यविषयक समस्यांचा आढावा घेतला आहे:
1. किडनीवर होणारा अतिरिक्त ताण
प्रोटीनचे शरीरातील विघटन होईपर्यंत तयार होणारे उपद्रवदायक घटक, किडनीकडून मूत्राच्या माध्यमातून बाहेर टाकावे लागतात. या प्रक्रियेमुळे मूत्रपिंडावर जास्त कामाचा ताण पडतो.
जर कोणालाही आधीच किडनीशी संबंधित समस्या असेल, तर हा ताण भविष्यात किडनी निकामी होण्याची शक्यता निर्माण करू शकतो.
2. लिव्हर (यकृत) वर होणारा विपरीत परिणाम
प्रथिने पचवण्याची प्रक्रिया देखील यकृताच्या कार्यक्षमतेवर अवलंबून असते. काही वेळेस प्रोटीन सप्लिमेंट्समध्ये अशा रसायनांचा समावेश असतो, जो लिव्हरला सूज आणतो.
दीर्घकाळ अशा पदार्थांचे सेवन केल्यास लिव्हर फेल होण्याचा धोका देखील संभवतो.
3. पाचनाच्या तक्रारी वाढतात
बहुतेक प्रोटीन पूरक पदार्थांमध्ये फायबरचे प्रमाण नगण्य असते. शरीरात फायबरची कमतरता असल्यास बद्धकोष्ठता, पोटात गॅस, अपचन व सूज येणे अशा समस्या उद्भवतात.
प्रोटीन घेताना पाणी कमी प्यायल्यास पाचनसंस्थेवर अधिक ताण येतो आणि त्यामुळे शरीर थकलेले वाटू लागते.
4. हाडांचे आरोग्य बिघडते
अती प्रथिनांच्या सेवनामुळे काही संशोधनानुसार शरीरातील कॅल्शियमची पातळी कमी होते. कॅल्शियम ही हाडांसाठी आवश्यक घटक असल्याने त्याचा अभाव राहिल्यास हाडे ठिसूळ होणे, दुखणे किंवा लवकर फ्रॅक्चर होणे अशी लक्षणे दिसतात.
5. हृदयविकाराचा संभाव्य धोका वाढतो
प्रोटीन सप्लिमेंट्सच्या काही प्रकारांमध्ये कोलेस्टेरॉलची मात्रा जास्त असते. जास्त कोलेस्टेरॉलचे प्रमाण शरीरात वाढल्यास हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळे निर्माण होतात, जे पुढे जाऊन स्ट्रोक किंवा हार्ट अटॅकचे कारण ठरू शकते.
Protein Supplements Disadvantages | तर मग काय करावे ?
Protein Supplements Disadvantages | प्रोटीन सप्लिमेंट्सच्या अतिरेकामुळे शरीरावर होणारे दुष्परिणाम पाहता, सर्वसामान्य व्यक्तींनी या पूरक आहाराचा वापर करण्याआधी अधिक विचारपूर्वक पावले उचलणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, नैसर्गिक अन्नातून मिळणाऱ्या प्रथिनांवर भर देणे हेच सर्वात सुरक्षित आणि आरोग्यदायी मार्ग आहे. आपल्या दैनंदिन जेवणात प्रथिनयुक्त घटकांचा समावेश करून शरीराच्या गरजा पूर्ण करता येतात. उदा. दूध, ताक, दही, पनीर, डाळी, कडधान्ये, शेंगदाणे, सुकामेवेतील घटक, अंडी, चिकन किंवा मासे – या सगळ्या गोष्टींत भरपूर प्रथिने असतात. यासोबतच या अन्नघटकांमध्ये फायबर, खनिजे, जीवनसत्त्वे आणि अँटीऑक्सिडंट्सही नैसर्गिकरीत्या उपलब्ध असतात, जे शरीरासाठी उपयुक्त ठरतात.
जर कधी शरीराला अतिरिक्त प्रथिनांची गरज भासत असेल, जसे की शरीरसौष्ठव किंवा व्यायामामुळे, तर डॉक्टर अथवा पोषणतज्ज्ञांचा सल्ला घेणे अत्यावश्यक असते. प्रत्येकाच्या वय, वजन, कार्यशैली आणि आरोग्य स्थितीप्रमाणे प्रथिनांची गरज वेगळी असते. त्यामुळे बाजारात सहज उपलब्ध असलेल्या प्रोटीन पावडरचे अंधानुकरण टाळावे. विशेषतः सोशल मीडियावर आकर्षक जाहिराती किंवा सेलिब्रिटींचे शारीरिक बदल पाहून प्रेरित होऊन घेतले जाणारे निर्णय नुकसानदायक ठरू शकतात. बरेच वेळा हे परिणाम केवळ फोटोशॉप, फिल्टर्स किंवा स्टेरॉइड्समुळे निर्माण झालेल्या असतात, हे लक्षात घ्यायला हवे.
प्रोटीन सप्लिमेंट्सचा वापर करावा लागल्यास, उत्पादनाचे लेबल नीट वाचणे, त्यातील घटक समजून घेणे आणि त्याचे संभाव्य साईड इफेक्ट्स जाणून घेणे गरजेचे ठरते. काही सप्लिमेंट्समध्ये कृत्रिम रंग, फ्लेवर्स, शुगर किंवा इतर रसायने मिसळलेली असतात, जी दीर्घकालीन वापरात शरीरासाठी घातक ठरू शकतात. त्यामुळे दर्जेदार व मान्यताप्राप्त ब्रँडचेच उत्पादन वापरावे आणि शरीरात कोणताही त्रास जाणवल्यास तात्काळ वापर थांबवावा.
प्रथिनांच्या पचनासाठी शरीराला अधिक पाण्याची गरज असते. त्यामुळे प्रोटीनयुक्त आहार घेत असताना पुरेसे पाणी पिणे ही देखील एक अत्यावश्यक गोष्ट आहे. शिवाय, फायबरयुक्त अन्न खाल्ल्याने पचनक्रिया सुरळीत राहते आणि गॅस, बद्धकोष्ठता किंवा पोटदुखी अशा समस्या उद्भवत नाहीत. हे लक्षात घेतले पाहिजे की प्रथिनांच्या अति सेवनाने हाडांची कमजोरी, यकृत व मूत्रपिंडांचे विकार आणि हृदयरोगाचा धोका वाढू शकतो. म्हणूनच कोणतीही पावडर वापरण्यापेक्षा, नैसर्गिक पद्धतीने आरोग्य सुधारण्यावर भर देणे आणि व्यायामाच्या सवयीला शास्त्रीय मार्गदर्शनाची जोड देणे अधिक लाभदायक ठरते.
एकंदरीत, शरीर मजबूत करणे हे नक्कीच चांगले उद्दिष्ट आहे, पण त्यासाठी शॉर्टकटचा मार्ग अवलंबणे आरोग्यासाठी घातक ठरू शकतो. दीर्घकाळ टिकणारे आरोग्य, नैसर्गिक अन्न, संतुलित जीवनशैली आणि व्यायाम यावर आधारित असते, पूरक आहारावर नव्हे. त्यामुळे सशक्त शरीराच्या दिशेने वाटचाल करताना, विचारपूर्वक निर्णय घेणे आणि स्वतःच्या शरीराचा सन्मान राखणे हेच खरं आरोग्याचं गमक आहे.
Protein Supplements Disadvantages | निष्कर्ष
बॉडीबिल्डिंग करताना किंवा फिटनेसकडे वाटचाल करताना, तुमचे खरे ध्येय हे आरोग्यपूर्ण जीवन जगणे असले पाहिजे. फक्त पिळदार शरीर असणं म्हणजेच आरोग्यदायी राहणं असे नाही.
प्रोटीन सप्लिमेंट्सचा वापर योग्य प्रमाणात आणि तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली केल्यास फायदा होतो, पण त्याचा अतिरेक केल्यास शरीरावर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. त्यामुळे माहितीपूर्ण निर्णय घेणं हे प्रत्येक तरुणाचं कर्तव्य आहे.
