Vegetarian City in India | भारतातील या शहरांमध्ये सर्वच लोक आहेत शाकाहारी, मांसाहार पूर्णपणे बंद आहे.

Vegetarian City in India | खरंच सांगायचं झालं, तर आपल्या जगात इतक्या अनोख्या गोष्टी आहेत की त्यावर विश्वास ठेवणंही कठीण जातं. अशाच गोष्टींपैकी एक म्हणजे भारतात असलेलं एक असं शहर जे पूर्णपणे शाकाहारी आहे. ऐकून थोडंसं आश्चर्य वाटेल, पण ही गोष्ट 100% खरी आहे. भारतासारख्या विविधतेने नटलेल्या देशात जिथं दर काही किलोमीटरनंतर भाषा, संस्कृती, चालीरीती आणि जेवणपद्धती बदलते, तिथं एक शहर असंही आहे जिथं मांसाहार केवळ निषिद्ध नाही, तर तो कायदेशीरदृष्ट्या गुन्हा मानला जातो.

Vegetarian City in India | भारतातील अद्भुत शाकाहारी शहर

गुजरात राज्यातील भावनगर जिल्ह्यात वसलेलं पलिताना हे शहर जगातल्या पहिल्या आणि एकमेव शाकाहारी शहराच्या रूपात ओळखलं जातं. 2014 साली या शहरात स्थानिक प्रशासनाने आणि सरकारने प्राण्यांच्या हत्या करण्यावर आणि मांसाहार विक्रीवर संपूर्ण बंदी घातली. विशेष बाब म्हणजे, ही बंदी आजतागायत काटेकोरपणे पाळली जात आहे आणि इथं एकही प्राणी मारल्याचा दाखला नाही.

विविधतेतून एकता असलेल्या देशात असं शहर असणं म्हणजेच चमत्कार

भारतात मांसाहार हा अनेक राज्यांमध्ये प्रमुख आहाराचा भाग आहे. आसाम, नागालँड, मिझोराम यांसारख्या ईशान्य भारतातील राज्यांपासून ते महाराष्ट्र, पंजाब, केरळ आणि तामिळनाडूपर्यंत, मांसाहार हा जनजीवनाचा अविभाज्य भाग आहे. चिकन, मटण, मासे, अंडी यांचा रोजच्या जेवणात समावेश असतो. त्यामुळं अशा देशात एक पूर्णपणे शाकाहारी शहर असणं म्हणजेच एक अनोखा सामाजिक प्रयोग आहे.

Vegetarian City in India | धार्मिक श्रद्धांमुळे निर्माण झालेला सामाजिक बदल

पलिताना शहर हे जैन धर्माच्या अनुयायांसाठी अतिशय पवित्र मानलं जातं. या शहरात शत्रुंजय पर्वतावर सुमारे 800 हून अधिक जैन मंदिरे आहेत. या ठिकाणी असंख्य जैन साधू-संत, तपस्वी आणि भाविक दरवर्षी दर्शनासाठी येतात. जैन धर्मात ‘अहिंसा परमो धर्मः’ हा मूलमंत्र मानला जातो. त्यामुळे प्राणीहिंसा, मांसाहार, अंडी, मासे यांसारख्या कोणत्याही प्रकारच्या हिंसक गोष्टींना इथं थारा नाही.

जनतेचा दबाव आणि सरकारचा निर्णय

पलितानामधील जैन साधूंनी सरकारकडे एक विनंती केली होती. “इथे मांसाहार विकला जाऊ नये. कारण या पवित्र नगरीत प्राण्यांची हत्या चालू राहणं, आमच्या श्रद्धेवर मोठा आघात ठरतो.” ही मागणी इतकी तीव्र आणि सातत्यपूर्ण होती की अखेर 2014 मध्ये गुजरात सरकारने पलिताना शहरात मांसाहारावर, प्राण्यांच्या हत्येवर आणि मांसविक्रीवर पूर्ण बंदी घालण्याचा निर्णय घेतला.

कायद्याची अंमलबजावणी आणि समाजाचा प्रतिसाद

या निर्णयानंतर प्रशासनाने काटेकोरपणे नियमांची अंमलबजावणी सुरू केली. शहरातील सर्व मटण दुकानं, पोल्ट्री विक्रेते आणि अंडी विक्रेत्यांना नोटीस देण्यात आल्या. काहींनी सुरुवातीला विरोध दर्शवला, पण सामाजिक दबाव आणि कायद्याच्या कडक अंमलबजावणीमुळे ते बंद झाले. विशेष म्हणजे स्थानिक लोकांनी या बदलाला सकारात्मक प्रतिसाद दिला आणि आता त्यांना याचा अभिमान वाटतो.

Vegetarian City in India | पर्यटनाच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण शहर

आज पलिताना हे केवळ धार्मिक दृष्टिकोनातूनच नव्हे, तर पर्यावरणपूरक जीवनशैली, शाकाहारी आहार आणि अहिंसेच्या मूळ तत्त्वज्ञानासाठीही जगभरात प्रसिद्ध झालं आहे. दरवर्षी हजारो पर्यटक केवळ या शहराचा अनुभव घेण्यासाठी इथे येतात. त्यांना इथलं सात्विक आणि पारंपरिक गुजराती जेवण आवडतं. या शहरात कोणतीही मांसाहारी हॉटेल्स नाहीत. प्रत्येक भोजनालय, गाडीवाला, आणि उपाहारगृह हे शुद्ध शाकाहारी आहे.

पर्यावरणीय परिणाम आणि आरोग्यदायी जीवनशैली

शाकाहार केवळ धार्मिक नव्हे तर पर्यावरणीय दृष्टिकोनातूनही फायदेशीर आहे. प्राण्यांचे पालन, हत्या आणि त्यातून निर्माण होणारे प्रदूषण कमी झाल्यामुळे या शहराचा कार्बन फूटप्रिंट इतर शहरांच्या तुलनेत कमी आहे. याशिवाय शाकाहारी आहारामुळे लोकांमध्ये आरोग्यसंपन्नता वाढलेली आहे. हृदयरोग, मधुमेह आणि उच्च रक्तदाब यासारख्या समस्यांचा प्रादुर्भाव तुलनेत कमी आहे.

शाकाहार म्हणजे फक्त अन्नाची निवड नाही, तर एक तत्त्वज्ञान

पलितानातील अनुभव आपल्याला हे शिकवतो की शाकाहार हा केवळ खाण्याचं प्रकार नाही, तर एक विचारसरणी आहे. प्राणीमात्रांप्रती दया, अहिंसेचं पालन आणि पर्यावरण रक्षण यांचं एकत्रित दर्शन या शहरात घडतं. आपल्याला ही शिकवण इतर शहरांनाही लागू करता येईल का, हा विचार करणं आवश्यक आहे.

Vegetarian City in India | काय आपणही अशा प्रयोगातून काही शिकू शकतो ?

महाराष्ट्रातही अनेक धार्मिक शहरं आहेत – पंढरपूर, शिर्डी, त्र्यंबकेश्वर जे धार्मिक महत्त्वाचं आहेत. इथेही शाकाहारी संस्कृती आहे, पण ती कायद्यानं लादलेली नाही. जर जनतेनं पुढाकार घेतला, तर अशा प्रकारचं सामाजिक परिवर्तन शक्य आहे. शाकाहाराचं महत्त्व, अहिंसेचा प्रचार आणि पर्यावरणसंवर्धनासाठी आपल्याला पलितानासारख्या शहराकडं बघणं आवश्यक आहे.

Vegetarian City in India | निष्कर्ष

भारताचं विविधतेने नटलेलं सामाजिक रत्न म्हणजे पलिताना. जिथे धार्मिक श्रद्धा, सामाजिक जागृती आणि प्रशासनाची तत्परता एकत्र येऊन एक उदाहरण घडवलं गेलं आहे. हे शहर शाकाहाराचा प्रचार करताना फक्त धार्मिक बाबतीत अडकून राहिलं नाही, तर जगभरात पर्यावरणपूरक आणि आरोग्यदायी जीवनशैलीचं प्रतीक ठरलं आहे.

पलिताना हे केवळ एक शुद्ध शाकाहारी शहर नसून, ते एक जीवनमूल्य बनलं आहे. अशा शहरांचा आदर्श घेऊन आपणही आपल्या जीवनशैलीत छोटेसे का होईना, पण सकारात्मक बदल घडवू शकतो.